پیشرفت علم و صنعت در زمینه تولید دارو، همراه با پیشرفت این حوزه در تولید ظروف دارویی و بسته بندی آن بود؛ به طوری که تولیدکنندگان ظروف دارویی با به کارگیری بهترین مواد موجود در بازار و نیز بهره گیری از پیشرفت های کاربردی این حوزه، دست به تولید این ظروف با بهترین کیفیت پرداخته اند. ظروف دارویی براساس جنس به دسته بندی های گوناگونی تقسیم می شوند. نظیر ظروف پلاستیکی و شیشه ای. استفاده از ماشین آلات صنعتی پیشرفته در جهت تولید این ظروف، به صورت پلاستیکی و پت سبب ارتقا در تولید این کارخانجات گشته است.

بطری دارو

بطری دارو

به عنوان مثال بطری های دارو اکثرا به رنگ های تیره نظیر نارنجی و یا قهوه ای روشن تولید می شوند. رنگ تیره این ظروف، مواد درون شیشه را از واکنش شیمیایی احتمالی توسط نور خورشید که به آن فتوشیمیایی می گویند به شکل موثری محافظت می کند. به همین دلیل، تولیدکنندگان ظروف دارویی این نکات مهم را در نظر گرفته و براساس استاندارهای جهانی اقدام به ساخت این ظروف می کنند. بعضی داروها باید در دمای ۸ – ۲ درجه سلسیوس یعنی در یخچال و محیط سرد نگهداری شوند. بسیاری از انواع دیگر داروها در شرایط عادی و دمای اتاق (پایین تر از ۲۵ درجه سلسیوس)  نیز قابل نگهداری می باشند. بنابراین شیشه و یا پلاستیک استفاده شده درون این بطری ها و ظروف باید در مجاورت سرما و یا گرما، واکنش شیمیایی با مواد درون شان یعنی داروها نداشته باشند.

 توجه کنید که اغلب واکنش های شیمیایی در دماهای بالاتر و گرما رخ می دهد؛ به اینصورت که به ازای هر ۱۰ درجه سانتیگراد افزایش دما، سرعت واکنشهای شیمیایی به خصوص برای داروها دو برابر می شود. بنابراین اگر داروها در دمای نامناسبی نگهداری شوند، سریعتر فاسد شده، اثر خود را از دست می دهند و یا حتی زیان آور می شوند. برای مثال یک فراورده که در مدت زمان یک ماه دردمای ۳۰ درجه سانتی گراد نگه داری می شود، از جهت زمان مصرفی باقی مانده تا تاریخ انقضاء خود دارو، معادل نگهداری ۳ ماه در دمای ۲۰ درجه سانتی گراد است. پس نتیجه می گیریم گرما به راحتی واکنش های تخریب شیمیایی را تسریع می کند. تابش مستقیم نور نیز موجب تجزیه شیمیایی و تسریع تخریب داروها می شود. به همین علت برخی از داروها در بسته بندی های مقاوم به نور و شیشه هایی به رنگ تیره نگه داری می شوند. علاوه بر گرما، رطوبت نیز می تواند تجزیه شیمیایی و تخریب داروها را تسریع کند؛ به همین علت باید داروها را در شرایط خشک و خنک و مکانی تاریک نگهداری کرد.

امروزه صنعت پلاستیک با پیشرفت شگرف خود گام های بسیار بزرگی را برای تولید این ظروف و بطری ها جهت بسته بندی آن ها داشته است. ظروف پلاستیکی دارویی در اشکال و اندازه های متفاوتی تولید می شوند. اغلب ماشین آلات به کاررفته در تولید این ظروف از ابزار آلات بهداشتی، جهت استرلیزه نمودن بطری ها و ظروف استفاده می نمایند. از انواع متفاوت ظروف دارویی پلاستیکی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• ظروف به صورت بطری های با حجم های متفاوت
• درب ظروف دارویی
• انواع قطره چکان
• قاشق دارویی دو طرفه
• قاشق درجه بندی یک طرفه
• PE,PET قوطی جامدات

تولید ظروف دارویی

تولید ظروف دارویی

ظروف دارویی پس از تولید، از جهت کنترل کیفیت، در آزمایشگاه های مجهز و توسط افراد متخصص بررسی می شوند تا هرگونه نگرانی از جهت کیفیت مواد استفاده شده نظیر پلاستیک و حتی شیشه استفاده شده در بسته بندی داروها رفع گردد و متناسب با استانداردهای اعلام شده توسط مراجع معتبر باشد. از جهت زیست تخریب پذیری ظروف دارویی تولید شده، نوع پلاستیکی در شرایط طبیعی به هیچ عنوان قابل تجزیه نبوده و شاید سالیان سال طول بکشد تا مورد تخریب قرار گیرد. چه بسا هنوز هم در اعماق اقیانوس ها پلاستیک هایی را پیدا می کنند که با گذشت صدها سال همچنان از بین نرفته اند.

تعدادی از داروها در بسته بندی هایی از جنس شیشه قرار می گیرند. هم اکنون انواع مختلف از داروها در بطری های شیشه ای وجود دارند. برخی از تولید کنندگان ظروف دارویی معتقدند که استفاده از ظروف شیشه ای برای داروها بسیار مناسب تر است. چراکه پایه پلاستیک از مواد نفتی و شیمیایی است و همین عامل خود می تواند در  واکنش شیمیایی دادن با داروها موثر باشد. هرچند که هم اکنون از تکنولوژی بسیار بالایی در تولید ظروف پلاستیکی برای داروها استفاده می شود.

از جهت شکل، بطری های شیشه ای شامل طیف های مختلفی هستند: مستطیل، فلاسک، سیروپ، آپوتچاری و وینچستر. همه این مجموعه بطری ها به غیر از مجموعه بطری های مستطیل شکل و فلاسک که به ترتیب تنها در کهربا و شیشه های روشن در بازار موجود می باشند، باقی مجموعه ها در هر دو دسته شیشه های کهربایی یا شفاف همچنان وجود دارند. بسیاری از داروشناسان استفاده از این بطری های شیمیایی را برای بسته بندی انواع مختلف از داروها و مکمل ها بسیار مناسب تر می دانند. درب های بطری های شیشه ای به گونه ای ساخته شده تا از هرگونه نشت دارو به بیرون از آن جلوگیری شود. از آنجایی که شیشه در برابر گرما و دما بسیار مقاوم است، نگه داری داروها در آن از سوی بهداشت جهانی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است؛ چراکه هر گونه واکنش دما با بدنه بسته بندی دارو نظیر پلاستیک ها به راحتی می تواند بر روی خواص اصلی دارو تاثیر گذار باشد.

سخن آخر…

امروزه با ورود ماشین آلات پیشرفته در حوزه ساخت ظروف دارویی، نگرانی جوامع در بسته بندی این اقلام مهم در درمان، تا حد زیادی برطرف شده است. صنعت تولید ظروف دارویی در کشور ما همچنان رو به پیشرفت است و دارای پتانسیل بالایی برای صادرات این دسته از کالاها است.